تعریف تدریس اثربخش - ویژگی ها و مراحل بهترین روش تدریس و تدریس اثربخش و ثمربخش

در این مقاله تعریف تدریس اثربخش ارائه شده و در رابطه با ویژگی ها و مراحل بهترین روش تدریس و تدریس اثربخش و ثمربخش توضیحاتی ارائه می شود. اگر می خواهید مطالب بسیار خوب و مفیدی در زمینه تدریس اثربخش مطالعه کنید ادامه این مطلب را بخوانید.

پیشنهاد ویژه سایت تدریس خصوصی ایران مدرس: مطالعه مقاله بسیار خوب شرایط و ویژگی های یک تدریس اثر بخش و راهکارهای کاربردی اجرای آن ها را هم از دست ندهید.

چگونه در کلاس های خصوصی و گروهی تدریس اثربخش و ثمربخش و حتی بهترین شیوه و روش تدریس را داشته باشیم؟ قبل از اینکه مقالات علمی و مطالب خوبی که در زمینه تدریس اثربخش وجود دارد را معرفی نمائیم و خلاصه ای از آنها را ارائه کنیم، بر طبق تجربه برخی از ویژگی های تدریس خوب و اثربخش و تعریف آن را ارائه می کنیم. شاید بتوان یک تعریف خوب از تدریس اثربخش را به این ترتیب ارائه داد: تدریس اثربخش تدریسی است که بتواند به شاگرد و یا اکثر شاگردهایی که در کلاس حضور دارند مطالب را به خوبی انتقال دهد و باعث ایجاد انگیزه و علاقه در ایشان برای یادگیری بیشتر و تحقیق و انجام تمرینات گردد. استادی که بتواند شاگردهای خوش را به درس علاقه مند کند و در آنها برای یادگیری بیشتر و بهتر درس انگیزه ایجاد نماید در حقیقت تدریس مفید و اثربخشی داشته است. بنابراین یک روش و شیوه خاص تدریس را نمی توان به عنوان تنها راهکار و بهترین شیوه تدریس در نظر گرفت. تدریس اثر بخش برای درس های تئوری و عملی می تواند متفاوت باشد و برای هر درسی و به نسبت سن شاگردها و تعداد ایشان در کلاس و پارامترهای دیگری می تواند شیوه تدریس تغییر کند. اما در هر صورت، اگر شاگردهای یک استاد خوب درس را یاد می گیرند و برای یادگیری بیشتر درس انگیزه بالایی دارند می توان گفت نحوه تدریس این استاد موثر و خوب بوده است.

حتما مطالعه نمائید: تعریف و مفهوم تدریس از دیدگاههای مختلف و روش های نوین و جدید تدریس

تدریس اثربخش در آموزش عالی بر اساس تجارب حرفه‌ای استادان: در یک مقاله پژوهشی که توسط اسدیان و سایر همکاران در مجله مطالعات برنامه درسی آموزش عالی ارائه شده است و عنوان مقاله تدریس اثربخش در آموزش عالی بر اساس تجارب حرفه‌ای استادان و ارتباط آن با تدریس خود-گزارشی است، توضیحات خوبی ارائه شده است. در چکیده این مقاله آمده است: پژوهش حاضر باهدف بررسی تدریس اثربخش بر اساس تجارب حرفه‌ای استادان دانشگاه شهید مدنی آذربایجان و ارتباط آن با تدریس خود-گزارشی آنان در سال تحصیلی 95-1394 انجام‌گرفته است. روش تحقیق، توصیفی از نوع همبستگی و جامعه آماری شامل کلیه استادان دانشگاه شهید مدنی آذربایجآن‌که با استفاده از نمونه‌گیری طبقه‌ای نسبتی و بر اساس جدول مورگان، 144 نفر به‌عنوان نمونه آماری جهت مطالعه انتخاب و پرسشنامه‌های پژوهش بین آن‌ها توزیع گردید.

ابزار جمع‌آوری اطلاعات شامل پرسش‌نامه محقق ساخته تدریس اثربخش و پرسش‌نامه تدریس خود-گزارشی که بر اساس مقیاس پنج‌درجه‌ای لیکرت تدوین‌شده بود. پایایی این ابزارهابر اساس محاسبه ضریب آلفای کرون باخ، برای پرسش‌نامه تدریس اثربخش 76% و پرسش‌نامه تدریس خود-گزارشی 85%به دست آمد. داده‌های تحقیق پس از جمع‌آوری در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی (ضریب همبستگی پیرسون، تحلیل واریانس یک‌راهه، تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر) تحلیل شد. نتایج به‌دست‌آمده گویای آن است که استادان این دانشگاه به ترتیب در تدریس خود بیشتر به مؤلفه‌های حرفه‌ای، فنی و ارتباطی در تدریس توجه می‌کنند و از طرف دیگر بین تدریس اثربخش و تدریس خود-گزارشی از دیدگاه آنان رابطه وجود دارد. همچنین بین میزان توجه استادان به هر یک از مؤلفه‌های تدریس اثربخش به تفکیک رشته‌های دانشگاه تفاوت وجود دارد. همچنین سه مؤلفه حرفه‌ای، فنی و ارتباطی به ترتیب از بیشترین به کمترین، میزان توجه استادان را به خود جلب کرده است. برای مطالعه این مقاله به صورت کامل بر روی این لینک کلیک کنید.

مطالعه مقاله چگونگی داشتن یک تدریس موفق و عالی هم پیشنهاد می شود.

ویژگی های یک تدریس اثربخش: هدف از یک تدریس اثربخش فقط انتقال اطلاعات علمی نیست، بلکه نتایج حاصله ی از آن را نیز باید گسترش داد. برای رسیدن به این هدف معلمین با عشق وعلاقه وبرخورداری از شخصیت معنوی و برجسته و آشنا با اصول و روش های علمی بر دل و جان فراگیران خود نفوذ نموده و استعدادهای بالقوه آنان را پرورش داده و شکوفا نمایند. راهکارهای کاربردی یک تدریس اثر بخش در ادامه ذکر می گردد. معلمانی تدریس اثر  بخش دارند که به گونه ای مناسب، اهدافی را که مستقیم یا غیر مستقیم با یادگیری دانش آموزان مرتبط است، دنبال می کنند و جهت دستیابی به اهداف آموزشی دانش و مهارت های مورد نیاز رابه دست می آورند تا بتوانند از آن ها درزمان مناسب به شیوه ی مطلوب مورد انتظار به کارگیرند. در اینجا بعضی از ویژگی های یک تدریس اثر بخش رایادآورمی شویم.

یک استاد و معلم خصوصی خوب و یا استادی که در کلاس های گروهی مدرسه و دانشگاه تدریس می کند برای اینکه تدریس اثربخشی داشته باشد باید ویژگی های زیر را دارا باشد: 1- آمادگی کامل 2- داشتن طرح درس 3- استفاده ازشیوه های مناسب تدریس 4- مشارکت دانش آموزان درفرایند یادگیری 5- نظارت مداوم برکلاس 6- تسلط برمطالب تدریس 7- استفاده بهینه از وقت 8- استفاده از رسانه های کمک آموزشی 9- به کار گرفتن حواس و مهارتها و توانایی های مختلف یادگیرنده گان 10- تناسب با شرایط وامکانات محیط وحداکثر استفاده از آن 11- تناسب با رشد شخصیت و بهداشت روانی یادگیرندگان 12- کاربردهای ارزشیابی تحصیلی، یادگیری و ارزیابی آن 13- توانایی جذب دانش آموز 14- پرورش مهارتهای فکری 15- آموزش روش تهیه گزارش خلاقانه منبع: jamshidimaster.blogfa.com

این مقاله را هم بخوانید: عوامل موثر در تدریس خوب و موفق و روشهای نوین و پویای تدریس

در مقاله پژوهشی دیگری که توسط سلیمی و رمضانی در مجله مطالعات اندازه گیری و ارزیابی آموزشی با عنوان " شناسایی مؤلفه های تدریس اثربخش و ارزیابی وضعیت تدریس (مطالعۀ موردی دانشگاه علمی کاربردی استان کردستان)" ارائه شده هم مطالب خوبی در زمینه تدریس موثر قابل مشاهده است. در چکیده این مقاله آمده است: این پژوهش با هدف شناسایی مؤلفه ‌‌های تدریس اثربخش در دانشگاه جامع علمی کاربردی استان کردستان و میزان به کارگیری این مؤلفه ‌‌ها صورت گرفت. روش این مطالعه از بعد هدف کاربردی و از نظر گردآوری داده‌ها، پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش، دانشجویان و خبرگان حیطه برنامه درسی (تعداد ده نفر) بودند. ابتدا با استفاده از روش دلفی، مؤلفه‌های تدریس اثربخش از دیدگاه خبرگان شناسایی شد و با توجه به این مؤلفه‌ها پرسشنامه‌ای طراحی گردید که میزان پایایی آن با آزمون آلفای کرونباخ 86/0 محاسبه شد. در مرحله بعد پرسشنامه بین 364 نفر از دانشجویان (با توجه به فرمول تعیین حجم نمونه کوکران) توزیع شد. داده‌ها به روش خودپاسخگویی از نمونه‌های پژوهش دریافت شد و با استفاده از شاخص‌های آمار توصیفی و استنباطی مورد بررسی قرار گرفت. یافته‌های این مطالعه نشان داد مؤلفه‌های روابط انسانی، طرح درس مطلوب، توجه به محیط یادگیری، انجام دقیق روش تدریس مناسب، ویژگی‌های شخصیتی مدرس و ارزشیابی به موقع، بیشترین تأثیر را بر متغیر تدریس اثربخش دارند و میزان به کارگیری این مؤلفه‌ها در دانشگاه جامع علمی کاربردی استان کردستان تقریباً رضایت‌بخش بود. برای مطالعه کامل مقاله اینجا کلیک نمائید.

این مقاله خوب را هم بخوانید: نحوه تدریس معلم در کلاس (گروهی و خصوصی)

مؤلفه‌های اثرگذار بر تدریس اثربخش معلمان (مطالعه مورد: معلمان پایه پنجم دوره ابتدایی شهر تهران): در این مقاله هم در رابطه با نحوه تدریس اثربخش و پارامترهای موثر بر آن توضیح داده شده است. در چکیده این مقاله آمده است: معلمان برای اثربخش بودن باید بر دانش و مهارت‏های موردنیاز جهت دستیابی به اهداف آموزشی آگاهی و تسلط داشته باشند تا بتوانند آن‌ها را در زمان مناسب و به شیوه‌ای مطلوب به‌کارگیرند. هدف پژوهش حاضر شناسایی مؤلفه‌های تدریس اثربخش برای معلمان پایه پنجم دوره ابتدایی است. روش پژوهش کیفی و مبتنی بر رویکرد پدیدارشناسی است. روش نمونه‌گیری هدفمند بوده و طی آن معلمان پایه پنجم ابتدایی شهر تهران که شرایط نمونه مورد نظر را داشتند با استفاده از مصاحبه نیمه ساختارمند و اکتشافی، مورد مصاحبه قرار گرفتند و با رسیدن به اشباع نظری یافته‌ها تعداد نمونه پژوهش به 19 نفر رسید. برای تحلیل داده‌ها از روش تحلیل موضوعی داده‌های 7 مرحله‌ای کلایزی (1987) استفاده شد. نتایج حاصل از پژوهش مبین شش مولفه؛ ویژگی‌های اخلاقی و شخصیتی معلمان، ویژگی‌های تخصصی، مهارت‌های تدریس، ارزشیابی آموزشی، کنش روان‌شناسانه و مدیریت کلاس معلمان در تدریس اثربخش است. برای مطالعه متن کامل این مقاله و دریافت فایل pdf آن بر روی این لینک کلیک کنید.

وظایف و خصوصیات معلم در تدریس اثربخش: ویژگیهایی در اثربخشی تدریس معلم وجود دارند که در توصیف خصوصیات تدریس متفاوتند . براساس یک مطالعه از 11 کشور پنج جنبه ی کلیدی از خصوصیات معلم در تدریس اثربخش عبارتند از: 1- کسب دانش لازم در موضوع درس و محتوا 2- داشتن مهارتهای فنی تعلیم و تربیت ، شامل یادگیری استفاده از راهبردهای تدریس و توانایی اجرای آن 3- مهارت سنجش از خود و داشتن توانایی در انتقاد از خود ، یعنی نشانه ای از معلم حرفه ای بودن 4- همدلی و تقدیر و تشکر از دیگران 5- توانایی مدیریتی 6- سنجش و ارزیابی:  برای بهبود کیفیت یادگیری دانش آموزان سنجش و ارزیابی  پس از پایان درس ضروری است. ابتدا توجه کنیم، آیا درس موفقیت آمیز بوده است و آیا نیازی به تمهیدات بعدی خواهد بود، یا خیر؟ آن گاه پیشرفت آموزشی دانش آموزان را ارزیابی و تثبیت کنیم. 7- طرح درس: طرح درس خوب یکی از جنبه های مهم تدریس اثربخش است، بسیاری از معلمین باتجربه، محتویات درس موفقیت آمیز را به صورت عاقلانه و منطقی دسته بندی میکنند که به آنها کمک می کنند تا زمان کمتری را برای طرح درس خود صرف کنند. در طرح درس سه عنصر عمده وجود دارد. اولین عنصر اهداف کلی است. دومین مورد توجه قرار دادن محیط ،فعالیتها و توالی آنها از نظر اثربخشی و سومین عنصر، ارزشیابی پیشرفت آموزشی دانش آموزان است، بطوریکه معلم بتواند موفقیت آمیز بودن درس را ارزیابی کند. ارزیابی موفقیت آمیز درس، موارد بسیاری را شامل می شود، از یک طرف معلم باید به نتایج اثربخش آموزش توجه داشته باشد و از طرف دیگر باید مباحث عملی را پیگیری کند. منبع: tadriseasarbakhsh.blogfa.com

مطالعه مقاله حداکثر درآمد مدرسین تدریس خصوصی چقدر است؟ هم مفید است.

تدریس اثر بخش از دیدگاه دانشجویان: در مقاله دیگری که توسط یعقوبی و مقدم ارائه شده در رابطه با  بررسی ویژگی های تدریس اثربخش از دیدگاه دانشجویان دانشکده پرستاری- مامایی توضیح داده شده است. نتایج این مقاله در ادامه ارائه شده است: از مجموع کل دانشجویان شرکت کننده در پژوهش 68 درصد مونث بودند و میانگین سنی آن­ها 1/53±21/32 سال بود. یافته­ های این تحقیق نشان داد که از نظر دانشجویان در حیطه روش تدریس، آماده­ سازی کلاس برای بحث، تفکر و مباحثه در کلاس (50 درصد)، سازمان­دهی و توالی مطالب (49 درصد) و برقراری ارتباط بین درس و شغل آینده دانشجو (34درصد) به ترتیب در اولویت اول، دوم و سوم قرار دارند. در حیطه دانش ­پژوهی، تسلط و آگاهی به موضوع تدریس (50 درصد)، ارائه مطالب جدید (37 درصد) و سابقه تدریس (33 درصد) را نیز به عنوان شاخص­ ترین ویژگی تدریس اثربخش در اولویت اول، دوم و سوم مد نظر قرار دادند. دانشجویان در حیطه  قدرت ارتباط با دانشجو ایجاد مشارکت دانشجو در مباحث (61 درصد)، عدالت در ارزشیابی (51 درصد) و تسلط بر موضوع (50 درصد) را به ترتیب از مهم­ترین ویژگی­ های تدریس اثربخش درنظر گرفتند. در حیطه خصوصیات فردی نیز بیان شیوا و ساده (46 درصد)، علاقمندی به تدریس (42درصد) و آراستگی ظاهر  (33 درصد) را به ترتیب از مهم­ترین ویژگی­ های یک استاد برای انجام تدریس اثربخش عنوان نمودند.

پیشنهاد می شود بخوانید: 21 روش موثر تدریس و نحوه استفاده از آنها

در مقاله دیگری با عنوان  تدوین شاخص تدریس اثربخش: ویژگیهای تدریس اثربخش از دیدگاه اساتید و دانشجویان مرکز علوم پایه دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی - درمانی ایران توسط  دکتر سیدکامران سلطانی عربشاهی، اعظم قادری مطالب مفیدی ارائه شده است. پس از جمع آوری و تحلیل اطلاعات بدست آمده از پرسشنامه های تکمیل شده توسط 244 دانشجو و 38 استاد اولویتهای مورد نظر دانشجویان و اساتید بر اساس میزان توافق این دو گروه در خصوص موارد مندرج در پرسشنامه ها مشخص گردید و در نهایت شاخص نهایی تدریس اثر بخش تدوین گردید. این شاخص در سه قسمت شامل ویژگیهای حرفه ای ویژگیهای فردی و تحریک به یادگیری و مطالعه مستقل با استفاده از 14 ماده (item) تدوین گردید. بر این اساس، معلمین اثربخش کسانی هستند که ویژگیهای کلی زیر را دارا باشند. الف- توالی منطقی و نظام دار در تدریس ب- سازماندهی مناسب در زمان تدریس ج- خلق مناسب و توانایی ایجاد فضای مطلوب برای تدرسی و یادگیری د- تحریک و تشویق برای یادگیری مستقل ه- بازخورد feed back کافی به دانشجو - برای مطالعه متن کامل مقاله بر روی این لینک کلیک کنید.

حتما بخوانید: نحوه تدریس در کلاس خصوصی و راهکارهایی برای موفقیت در تدریس خصوصی

در مقالات دیگری هم در زمینه تعریف تدریس اثربخش - ویژگی ها و مراحل بهترین روش تدریس و تدریس اثربخش و ثمربخش و .... توضیحاتی ارائه شده است. در ادامه عنوان چند مقاله و نتایج مهم این مقالات ارائه شده است.
شرایط و ویژگی های یک تدریس اثربخش و راهکارهای کاربردی اجرای آن در مدارس ایران: تدریس اثربخش و موثر یکی از شاخص های آموزش و پرورش پویا می باشد که معلمان برای ایحاد یک تدریس اثر بخش از راه و روش های خاصی استفاده کرده و با توجه به موضوعات درسی از آنها بهره می جویند. معلمانی موفق هستند که به شاگردان خود مطالب شناختی و اجتماعی را به خوبی عرضه می دارند و نحوه ی به کارگیری موثر از آن ها را می آموزند. برای ایجاد یک تدریس اثربخش معلم باید با آمادگی کامل از لحاظ جسمی و روحی وارد کلاس شود. داشتن طرح درس مناسب برای تدریس اثر بخش و رسیدن به اهداف آموزشی در کلاس درس امری ضروریست. ازجمله عوامل دیگر برای اجرای یک تدریس اثر بخش می توان به مدیریت صحیح، خوشرویی، قدرت تعامل و ارتباط با دانش آموزان و... اشاره نمود. این مقاله به روش مروری تدوین شده است و نگارنده در پی آن است که با تعریف تدریس، هدف از تدریس اثربخش، ویژگی ها و شرایط یک تدریس اثر بخش، مهارت های ضروری تدریس، راهکارهای کاربردی اجرای تدریس اثر بخش را در مدارس ایران به عنوان یکی از شاخصه های آموزش و پرورش مورد بحث و بررسی قرار دهد.

 مقايسه ويژگي هاي تدريس اثربخش از ديدگاه مدرسين و دانشجويان دانشگاه علوم پزشكي گيلان: يافته هاي اين تحقيق مشخص كرد كه اولويت هاي حيطه هاي تدريس اثربخش از ديدگاه مدرسين دانش پژوهي، روش تدريس و قدرت ارتباط مي باشد. از نظر دانشجويان حيطه هاي قدرت ارتباط، روش تدريس، شخصيت فردي و دانش پژوهي در اولويت مي باشند. بين جنس و ديدگاه اساتيد در مورد شاخص هاي تدريس ارتباط معني دار مشاهده گرديد (P=0.043). ارتباط معني دار بين مشخصات فردي دانشجويان با ديدگاه آنان در مورد شاخص هاي تدريس مشاهده نگرديد. نتيجه گيري: با توجه به نتايج توصيه مي شود براي بهبود كيفيت تدريس، ويژگي هاي تدريس اثربخش از ديدگاه دانشجويان مورد توجه قرار گرفته و بر اساس آن به تدوين فرم هاي عيني و معتبر ارزشيابي پرداخته تا هدف نهايي ارزشيابي كه ارتقا كيفيت آموزشي است تسهيل گردد.

 معیارهای تدریس اثربخش از دیدگاه اساتید و دانشجویان و میزان کاربست آن در فرایند آموزشی: در بخش تحلیل کیفی، معیارهایی ازقبیل طراحی و تدوین درس، اجرا و ارائه درس، روابط انسانی و ویژگی‌های فردی و ارزشیابی به عنوان معیارهای تدریس اثربخش از دیدگاه دانشجویان و اساتید معرفی شد. در بخش کمی نیز مؤلفه طراحی و تدوین درس به ترتیب از دید اساتید و دانشجو با مقدار میانگین (66/2±35/3، 51/4±98/2)، مؤلفه اجرا و ارائه درس (14/5±58/3، 48/7±38/3)، مؤلفه روابط انسانی و ویژگی‌های فردی (92/2±48/3، 58/4±35/3) و مؤلفه ارزشیابی (15/2±69/3، 54/4±25/3) به عنوان معیارهای تدریس اثربخش در فرایند آموزشی دارای کاربرد بودند.

مطالعه نمائید: بهترین روش تدریس از ابتدایی تا دانشگاه به صورت خصوصی و گروهی

 اولویت‌بندی شاخص‌های تدریس اثربخش؛ مقایسه دیدگاه دانشجویان و اساتید دانشگاه علوم پزشکی سبزوار: از دیدگاه اساتید و دانشجویان، ویژگی‌های علم و دانش، انتقال واضح مطالب، عدالت در ارزش‌یابی و بیان شیوا و ساده، به ترتیب در چهار حیطه دانش‌پژوهی، روش تدریس، قدرت ارتباط و شخصیت فردی، بیشترین اولویت را در بررسی شاخص‌های تدریس اثربخش دارند. در مقایسه اولویت‌ها در هر حیطه، در بعضی از ویژگی‌ها اختلافاتی بین دیدگاه اساتید و دانشجویان وجود دارد.

گردآوری: سایت تدریس خصوصی ایران مدرس