در این مقاله در رابطه با ویژگی معلم خوب از دیدگاه شهید مطهری توضیحاتی ارائه می گردد. اگر می خواهید در رابطه با ویژگی های یک معلم خوب و بهترین مدرسین اطلاعات کاملی کسب نمائید ادامه این مطلب را بخوانید.
پیشنهاد ویژه ایران مدرس: بهترین و موثرترین راهکارها و روش های تدریس موفق، خلاق و جذاب
در این بخش با توجه به دیدگاه شهید مطهری که در ادامه مقاله بیان شده است، برخی از ویژگی های معلم خوب را بیان می کنیم. از ویژگی های معلم خوب و برجسته عطوفت و مهربانی است. به این معنی که معلم خوب با شاگردهای خودش در کلاس های مدرسه، دانشگاه، کلاس های تدریس خصوصی و ... بهترین برخورد همراه با مهر و احترام را دارد. در واقع وقتی معلم مهربانی، احترام و رفتار و برخورد خوب را سرلوحه کارهای خودش قرار می دهد شاگردهای ایشان هم عاشق شخصیت استاد شده و در چنین فضایی یادگیری بهتر اتفاق می افتد. به همان میزان که دانش، توانایی و تسلط استاد بر مباحث درسی اهمیت دارد نحوه برخورد معلم و احترام و مهربانی ایشان هم مهم می باشد.
یک معلم خوب عاشق کار خودش است و چون تعلیم و تربیت را یک کار مقدس و الهی می داند به بهترین شکل ممکن و متعهدانه آن را انجام می دهد. علاوه بر عشق و علاقه به تدریس، معلم موفق و برتر دروسی را که تدریس می کند را هم با علاقه انتخاب می نماید. به عنوان مثال مسلما یک معلم ریاضی خوب و عالی نه تنها به تدریس و معلمی علاقه دارد بلکه عاشق تدریس ریاضی و درس ریاضی هم می باشد.
از ویژگی های دیگر معلم خوب این است که فقط حرف نمی زند و در حقیقت به گفته های خودش عمل هم می نماید. به عنوان مثال یک معلم برجسته که علاوه بر یاد دادن درس می خواهد اخلاق و رفتار خوب را در شاگردهای خودش نهادینه کند، عملا خودش به شاگردهایش احترام می گذارد تا احترام متقابل را به آنها آموزش دهد. در ضمن، در ارائه درس هم بسیار خوب است که تمام مطالب تئوری نبوده و مواردی که ممکن است را عملا با آزمایش و مشارکت گروهی دانش آموزان آموزش داد.
این مقاله را هم بخوانید: 25 ویژگی یک معلم موفق
به صورت خلاصه، یک معلم خوب باید در اخلاق و رفتار هم الگوی مناسبی برای شاگردهایش باشد. معلم در کلاس بر شاگردهایش تسلط دارد اما در چنین شرایطی هم باید اخلاق و رفتار درست و احترام متقابل را مد نظر قرار دهد. مطالبی که اینجا گفته شد کلی است و برای معلم فیزیک، معلم زبان انگلیسی، شیمی، زیست، عربی و تمامی دروس کاربرد دارد.
یک ویژگی دیگر معلم خوب این است که فقط مطالب را بازگو نمی کند به گونه ای که شاگردهای ش مطالب تکراری را حفظ نمایند. معلم برتر از روش های نوین تدریس و خلاقیت استفاده می کنند تا جو کلاس زنده و شاد باشد و همه در برگزاری کلاس مشارکت نمایند. یک معلم عالی خلاقیت و قوه ابتکار را در شاگردهای خودش زنده می کند و ذهن آنها را پویا و حل گر مسائل بار می آورد.
نکته بسیار مهم دیگر این است که معلم مدرسه، دانشگاه، دبستان، معلم خصوصی و ... اگر می خواهد خودش و شاگردهایش نتیجه عالی بگیرند باید تا جایی که می تواند مطالعه و تحقیق داشته باشد به گونه ای که بر مباحث مسلط باشد. معلم خوب کاملا به پختگی رسیده است و ۱۰۰ درصد درس را بلد است و بعد از آن در کلاس حاضر می شود. پیش مطالعه و ارائه مطالب جدید و جذاب هم می تواند در موفقیت بیشتر معلم موثر باشد.
اگر در جستجوی کتاب شهید مطهری در مورد معلم هستید مطالعه این مقاله هم به شما کمک می نماید. برای یک معلم ویژگی‌های فراوانی در قرآن و روایات اهل‌بیت (ع) وجود دارد که به سه مورد آن اشاره می‌کنیم.
از نشانه‌های معلمان، شایسته رافت و محبت آنان نسبت به شاگردان خویش است. اگر معلمی در جلسه درس رفتاری خشن، تکبرآمیز و همراه با زور و تهدید در پیش گیرد هرگز در امر تربیت توفیق نخواهد یافت. در مقابل مهرورزی، فروتنی و نرمش وی- در برخورد با شاگردانش- دل و ذهن آنان را به او متمایل کرده و با تمام وجود آموخته‌های معلم را دریافت خواهند کرد. خداوند این رمز توفیق در امر تعلیم و تربیت را اینگونه به پیامبر خود یادآور می‌شود «وَاخْفِضْ جَنَاحَکَ لِمَنِ اتَّبَعَکَ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ / و بال و پر خود را برای مؤمنانی که از تو پیروی می کنند بگستر و نسبت به آنان، متواضع و فروتن باش!»
مربی و معلم حقیقی همواره به کار خود عشق می‌ورزد و هرگز جایگاه مقدس تعلیم و تربیت را وسیله‌ای برای رسیدن به مطامع دنیوی قرار نمی‌دهد. البته متولیان امر تربیت باید مسائل و مشکلات دنیوی معلمان را برطرف کنند، اما او خود هرگز رسیدن به زخارف دنیوی را هدف اصلی قرار نمی‌دهد چرا که می‌داند خداوند متعال وعده فرموده «مَنْ کَانَ یُرِیدُ حَرْثَ الْآخِرَةِ نَزِدْ لَهُ فِی حَرْثِهِ وَمَنْ کَانَ یُرِیدُ حَرْثَ الدُّنْیَا نُؤْتِهِ مِنْهَا وَمَا لَهُ فِی الْآخِرَةِ مِنْ نَصِیبٍ / کسی که بهره های آخرت را بخواهد، ما نیز به تلاش های او برکت و افزایش می‌دهیم و بر محصولش می‌افزاییم و کسی که فقط بهره دنیا رابطلبد. کمی از آن به او می‌دهیم اما در آخرت هیچ بهره‌ای ندارد!».
مطالعه چگونه یک معلم خوب باشیم و کلاس جذاب تری داشته باشیم؟ هم پیشنهاد می شود.
امام صادق در تفسیر آیه «إِنَّمَا یَخْشَی اللَّهَ مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَاءُ» فرمود «دانایان و راهنمایان خداشناس و بیمناک از او، عبارت از کسانی هستند که عمل آنها گفتار آنها را تأیید و با آن هماهنگی دارد».
اگر کردار کسی، گفتار او را تأیید نکند و میان کردار و گفتارش ناهماهنگی، مشهود شود، نمی‌توان عنوان عالم دانشمند و معلم و مربی جامعه بر او اطلاق کرد.
رسول خدا در این باره فرمود «در روز قیامت دانشمندان و معلمان بد را می‌آورند و به آتش جهنم می اندازند. یکی از آنان از شدت عذاب در داخل آتش به دور خود می‌چرخد... کسانی که از او علم آموخته و نجات یافته‌اند، به او می‌گویند: وای بر تو! ما راه راست را از تو آموختیم و هدایت شدیم. چرا تو اینگونه‌ای؟ او پاسخ می‌دهد: من نسبت به آنچه به شما می‌آموختم و شما را از آن نهی می‌کردم، مخالفت کردم».
توجه: برای مشاهده معلم های خوب خانم و آقا بر روی عبارت معلم خصوصی کلیک کنید.
آیت‌الله نوری همدانی درباره ادب شهید مطهری نسبت به استادشان روایت می‌کند: شهید مطهری پشت سر علامه حرکت می‌کرد، ایشان که وارد می‌شدند بدون اجازه ایشان نمی‌نشست بعد هم حرکت می‌کرد که برود وضو بگیرد ایشان جلوتر می‌رفت، کفش ایشان را جفت می‌کرد، چون می‌خواستند وضو بگیرند علامه که عمامه‌اش را از سر برمی‌داشت، آیت‌الله مطهری دستان ایشان را می‌گرفت. وضو که تمام می‌شد، شهید مطهری می‌آمد جلو و با احترام عبا را روی دوش ایشان می‌انداخت، عمامه را روی سرشان می‌گذاشت. منبع: www.qudsonline.ir
این مقاله هم مفید است: تعریف و مفهوم تدریس از دیدگاههای مختلف و روش های نوین و جدید تدریس
در اینجا به دیدگاه کلی شهید مطهری در مورد معلم می پردازیم: معلم باید نیروی فکری متعلم را پرورش دهد و او را به سوی استقلال رهنمون شود. باید قوه ابتکار او را زنده کند؛ یعنی در واقع، کار معلم آتشگیره دادن است. فرق است میان تنوری که شما بخواهید آتش از بیرون بیاورید و در آن بریزید تا آن را داغ کنید و تنوری که در آن هیزم و چوب جمع است و شما فقط آتشگیره از خارج می آورید و آن قدرآتش زیر این چوب ها و هیزم ها قرار می دهید که چوب ها کم کم مشتعل شوند (شهید مطهری، مرتضی؛ مجموعه آثار، ج 22، ص 525).
یکی از شاگردان استاد مطهری رحمه الله می گوید: ویژگی دیگری که به عقیده بنده از همه مهم تر است این بود که ایشان به موضوع بحث تسلط علمی داشتند، یعنی مطلب را خود فهمیده بودند.
پختگی علمی
یکی از دوستان شهید مطهری رحمه الله می گوید: استاد کم حرف می زد ولی پخته حرف می زد.
کم گوی و گزیده گوی چون دُر تا ز اندک تو جهان شود پُر
و یکی از شاگردان استاد مطهری رحمه الله می گوید: از نظر علمی باید بگویم استاد مطهری قبل از آنکه مسئله ای را برای شاگرد مطرح کند، اول برای خودش پخته کرده بود، یعنی هرگز مسئله ای طرح نمی شد که برای خود ایشان کاملاً روشن نشده باشد. به همین دلیل هیچ گاه در برابر هیچ پرسشی، ایشان دچار لکنت زبان نمی شد.
این مقاله خوب هم پیشنهاد می شود: چطور معلمی کارآمد در کلاس باشیم؟
جذب با مطلب
یکی از شاگردان استاد مطهری رحمه الله می گوید: یکی از مهم ترین تفاوتهایی که میان استاد مطهری و بعضی دیگر بود، این بود که استاد با «مطلب» جذب می کرد و دیگران با بیان. البته بیان مهم است، اما اگر فقط بیان باشد زود می گذرد.
درس استاد به گونه ای بود که شاگرد وقتی پای درسش می نشست، تمامی وجود استاد را می پذیرفت.
پیش مطالعه
ایشان پیش از حضور در کلاس مقیّد بود که به سبک همه اساتید حوزه در حدی که فرصت اجازه می داد، از پیش، مطالعه کند و مطالب را در ذهن خود مرتب سازد.
نو بودن مطالب
درس ایشان همیشه نو بود. استاد مطهری سعی می کردند مطالعه را قطع نکنند. اگر درسی را می خواستند مطرح کنند به کتاب جدیدی که برخورد می کردند مطالعه می کردند. ایشان به مجلات مختلف رجوع می کردند، مخصوصا به اندیشه های معاصرین بسیار توجه داشتند و همین خصوصیت، درس ایشان را نو می ساخت. منبع: hawzah.net
حتما بخوانید: ويژگي هاي یک معلم خوب در تفکر ابن سينا
رابطه معنوي با شاگردان
يكي از شاگردان استاد مطهري رحمه الله ميگويد: سلوك ايشان به نحوي بود كه در دل شاگردانشان نسبت به ايشان محبت ايجاد ميشد. ما در همان وقت كه در درس ايشان حاضر ميشديم، در درسهاي استادان ديگر دانشگاه هم شركت ميكرديم و به خوبي محسوس بود رابطه اي كه شاگردان استاد مطهري رحمه الله با ايشان دارند با رابطهاي كه دانشجويان دانشگاه با استادان خود دارند، متفاوت است. چه اين رابطه رسمي و اداري نبود، بلكه توأم با عشق و شوق بود.
معلم و معلمي همواره در اديان آسماني و در انديشه بزرگان و متفکرين جهان مورد تکريم واحترام بوده است. بوعلي سينا نيز در امر آموزش و پرورش و تعليم و تربيت کودک از پدر مي خواهد که در انتخاب آموزگار بسيار دقت کند و بداند فرزندش را به دست چه کسي مي سپارد. بوعلي سينا پس از بيان ضرورت آموزش و تعليم به موقع کودک در ارتباط با ويژگي هاي معلم مي گويد: اولابايد در انتخاب آموزگار و مربي کودک دقيق شد که خردمند و ديندار باشد و راه تهذيب اخلاق و پرورش و تربيت بچه را بشناسد و با وقار و سنگين و با مروت و پاکدامن و نظيف باشد و راه معاشرت را بداند.
این نکته بدیهی به نظر می‌رسد، اما به همین سادگی هم فراموش می‌شود. معلمانی که از کار و بچه‌ها لذت می‌برند با انگیزه اند، انرژی دارند و خلاق هستند. در نقطه مقابل لذت، بی حوصلگی است؛ وضعیتی که هیچ کس در آن جرقه ای از علاقه نمی یابد. توجه داشته باشید که لذت بردن از کار و لذت بردن از دانش آموزان دو چیز جداگانه است. تمرکز زیاد بر روی محتوا ممکن است به بچه‌ها حس بی ارتباطی، سوء تفاهیم یا جاماندگی بدهد. توجه بیش از حد روی دانش آموزان، بدون توجه به محتوا، باعث می‌شود دانش آموزان حس خوب و مفهوم شدن داشته باشند اما ممکن است کمکی به آنها در کسب اهداف آموزشی با سرعت مناسب نکند. به دست آوردن تعادل بین این دو نقطه حدی به زمان و توجه نیاز دارد و باید با دقت مشاهده کنید با دقت ارزیابی کنید و روی یافته هایتان کار کنید. میل دارم با شعری از لائوتسه، حکیم چینی و صاحب کتاب تائوته چینگ نتیجه گیری کنم. من در تمام این سالها نسخه ای از آن را همراه خودم داشته ام و پیام آن را هم مفید و هم چالش برانگیز یافته ام. این شعر به ما یادآوری می‌کند که تدریس خوب وضعیتی ثابت و ایستا نیست بلکه فرآیندی دائمی است. ما هر روز برای معلم بهتر شدن فرصت داریم و معلم خوب آن کسی است که فرصت‌ها را از دست نداده است.
مطالعه کنید: شرایط و ویژگی های یک تدریس اثر بخش و راهکارهای کاربردی اجرای آن ها
یکی از عوامل مؤثر بر تحولات اساسی در تعلیم و تربیت در قرن حاضر، تأثیر اندیشه های متفکران و مربیان بزرگ و فرآیندهای تربیتی است. اندیشمندان مسلمان در پرتو تعالیم انسان ساز اسلام به موضوع انسان و کمال و سعادت او و راه های وصول به کمال، بسیار پرداخته اند و نظام هایی فکری را برای پاسخگویی به سؤالهای مربوط به انسان و تربیت او بنا کرده اند. شهید آیه ا... مرتضی مطهری از دانشمندان معاصری است که یادش همواره جاودانه است. هر یک از نظامهای تربیتی اهداف خاصی را مدنظر دارند و همه فعالیت های خود را برای تحقق آنها مصروف می دارند. در تربیت اسلامی، هدف اساسی و غایی تربیت، الهی شدن آدمی است. برای رسیدن به این هدف، استعدادهای عالی انسان که در خلقت او قرار داده شده است باید رشد کند و فعلیت یابد.
معلم به یادگار ماندنی‌ترین واژه علم آموزی است كه نام او برای همیشه با دیروز و امروز و فردای اهل خرد و اندیشه همراه است، چرا كه اساس عالم هستی بر تربیت انسان قرار دارد و معلم استوارترین مربی برای هدایت انسان‌هاست. معلمی هنر است و هنر نیز تنها به سراغ معدودی از افراد شیفته می‌رود تا آنها را جذب خود سازد. ولی متاسفانه امروزه در معرفی صحیح ارزش و مقام معلم مشكلات فراوانی ایجاد شده و به نوعی باید اذعان كرد كه واژه مقدس معلم چند سالی است كه اسیر تحریف شده است.
در جامعه امروز، مطبوعات و رسانه‌ها به عنوان ترجمان جامعه، هرگاه قصد حمایت از معلم را داشته باشند، او را موجود فقیر و ضعیف و نیازمند معرفی می‌كنند! كه نه تنها چیزی بر مقام معلم نمی‌افزایند و سودی عاید آنها نمی‌سازند كه از مقام معنوی و ارزش معلم بخصوص نزد دانش‌آموزان نیز می‌كاهند. در چنین حالتی، تبلیغات غلط در راستای حمایت ناآگاهانه، باعث شده است كه امروزه كمتر دانش‌آموزی چون گذشته آرزوی شغل معلمی كند و در رده‌بندی مشاغل ایده‌آل دانش‌آموزان به عنوان آموزگاران نسل آینده، متاسفانه معلمی رده‌های بسیار پایین را به خود اختصاص داده است. منبع: http://www.mortezamotahari.com
این مقاله هم مفید است: معلم خوب باید چگونه باشد و ویژگی های یک معلم خوب و نمونه
شرافت و مرتبت معلم زمانی اهمیت دارد که بتواند شان خداوند و پیامبران را در وجود خود محقق سازد و پیوند انسان به هدف متعالی خلقت یعنی عبادت را برقرار سازد. لذا در این تعریف شهید مرتضی مطهری یکی از آن معلمان راستین است که اولاًبا نگاه ترکیبی به همه معارف بشری نظر می کند و ثانیا تمامی تلاشهای علمی و عملی را مقدمه ای برای عبادت می داند و در این راه به مرحله سوم دینداری راه می یابد و با شهادت، عبادت عملی و علمی خود را کامل می سازد. هنر معلمی: معلمی شغل و حرفه نیست، بلکه ذوق و هنر توانمندی است معلمی در قرآن به عنوان جلوه ای از قدرت لایزال الهی نخست ویژه ذات مقدس خداوند تبارک و تعالی است.
در نخستین آیات قرآن که بر قلب مبارک پیغمبر اکرم (ص) نازل شد، به این هنر خداوند اشاره شده است: اقرا باسم ربک الذی خلق، خلق الانسان من علق، اقرأ و ربک الاکرم، الذی علم بالقلم، علم الانسان ما لم یعلم. (علق 1تا5) ( بخوان به نام پروردگارت که جهانیان را آفرید. انسان را از خون بسته سرشت بخوان ! و پروردگارت کریمترین است همان که آموخت با قلم، آموخت به انسان آنچه را که نمی دانست). در این آیات خداوند، خود را «معلم» می خواند و جالب این که معلم بودن خود را بعد از آفرینش پیچیده ترین و بهترین شاهکار خلقت، یعنی انسان آورده است. مقام معلم بودن خدا، بعد از آفرینش قرارداد. نوعی انسانی را که هیچ نمی دانست، به وسیله قلم آموزش داد که این از اوج خلاقیت و هنر شگفت خداوند در امر آفرینش حکایت دارد: چو قاف قدرتش دَم بر قلم زد - هزاران نقش بر لوح عدم زد از این رو، می توان گفت که هنر شگفت معلمی از آن خداوند عالم است. به همین جهت امام خمینی (ره) می فرمود: معلم اول خدای تبارک و تعالی است ..... به وسیله وحی؛ مردم را دعوت می کند به نورانیت؛ دعوت می کند به محبت؛ دعوت می کند به مراتب کمالی که از برای انسان است.
پیشنهاد می شود مطالعه نمائید: روش تدریس جذاب و انواع روش های تدریس نوین و خلاقانه
مقوله اعتماد به نفس که جزء شایستگی های اخلاقی معلم به شمار می آید باعث بیدارشدن نیروهای انسانی می باشد و بالعکس اعتماد به غیر و استمداد از آنها باعث می شود که انسان به موجودی اتکالی و ضعیف تبدیل شود اعتماد به نفسی که اسلام باعث بیدار شدنش در انسان می شود این است که امید بستن انسان را از هیچ راهی جز عمل خودش نمی پسندد به طوری که پیامبر (صلی الله علیه و آله ) فرمودند: هرگز از دیگران در کارها کمک نخواهید ولو برای یک کار کوچک باشد.
عبارت های کلیدی: ویژگی معلم خوب از نظر یونسکو، ویژگی های یک معلم خوب pdf، خلاصه کتاب ویژگی های معلم خوب
گردآوری: ایران مدرس
