در این مقاله در رابطه با آموزش و تدریس از دیدگاه فلسفه و مقایسه سواد علمی با سواد هیجانی مطالب مفیدی ارائه شده است. تفاوت آموزش و یاددهی، روش های مختلف تدریس، ویژگی اساتید برتر، انواع سنت های دانشگاهی و سواد علمی و سواد هیجانی در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته است.
پیشنهاد ویژه سایت تدریس خصوصی ایران مدرس: روش تدریس چیست + انواع روش های تدریس و فنون تدریس فعال و جذاب
نگاه کردن به آموزش از دید فلسفه
تمایل به آموزش دادن در انسان ها غریزی است. بچه هایی که هنوز حرف نمی زنند تمایل دارند آموزش بدهند. این هم خوب و هم خطرناک است. چون آموزش می تواند ناکارآمد باشد یا حتی آسیب زننده. فلسفه، حسی که به نسبت آموزش دارید را سر و سامان می دهد. همانطور که می دانید، همه ی ما روشهای تدریس مختلفی را دیده ایم و می خواهیم همان روش ها را تکرار کنیم. در آموزش ممکن است از روش‌هایی استفاده شود که اخلاقی نیست. مثلا ممکن است احترام به دانشجو رعایت نشود. به عنوان مثال دیگر، ممکن است استادی به دانشجو اجازه حرف زدن ندهد. اساتیدی که چنین رفتارهایی دارند ممکن است فقط این نوع رفتار را از سایر معلمین دیده باشند و آن را تکرار نمایند.
تفاوت آموزش و یاددهی چیست؟
آموزش کنش ها و کارهای یک فرد، آموزگار یا استاد، است که می خواهد به فرد دیگری، شاگردش، موضوعی را یاد بدهد. آنچه در مفهوم آموزش نهفته است خواست استاد برای یادگیری شاگردان است نه یادگیری شاگردان. به دیگر سخن، خواست آموزگار، مفهوم آموزش را مفهومی تکلیفی (نه دستاوردی) می سازد. البته دانشجو هم باید خواست یادگیری داشته باشد. هرچند استاد می تواند به شاگردهایی که دارد انگیزه بدهد. در آموزش تنها خواست آموزگار یا استاد تعیین کننده نیست، هر خواستی باید نشانگرهایی در رفتار داشته باشد. اگر آموزگار بر موضوع مسلط نباشد نمی تواند آموزش دهد. به عنوان مثال، بهترین مدرسین ریاضی یا هر درس دیگری بر دروس تدریسی خودشان 100 درصد مسلط هستند.
مطالعه این مقاله بسیار کامل را پیشنهاد می کنیم: بهترین و موثرترین راهکارها و روش های تدریس موفق، خلاق و جذاب
یک نکته مهم برای افزایش بازدهی آموزش
آنچه آموزش داده می شود باید برای شاگرد یادگرفتنی باشد و در مرزهای توانایی او باشد. نباید شکافی میان موضوع و آنچه شاگرد توان یادگیری آن را دارد باشد. در این بخش بحث بر سر توان یادگیری است و گر نه همواره موضوع تدریسی فراتر از دانش کنونی شاگرد است. آموزش باید پلی گردد میان شاگرد و آن سپهر شناختی. به عنوان مثال تدریس ریاضی عمومی ۲ دانشگاه برای دانشجویی که ریاضی عمومی ۱ را پاس نکرده است درست نیست. بنابراین حین تدریس و آموزش دادن باید شناختی از سطح دانسته های شاگرد داشته باشیم و متناسب با آن موضوع تدریسی را انتخاب نمائیم. در کلاس خصوصی استاد با پرسیدن سوالاتی سطح دانسته های شاگرد را متوجه شده و با توجه به آن تدریس را انجام می دهد. در کلاس های گروهی مدرسه و دانشگاه معلم باید با توجه به سطح متوسط کل کلاس مطالب را با سطح مناسب علمی ارائه نماید.
برخی از روش های تدریس مهم و پربازده
روش های مختلفی برای تدریس وجود دارد. البته در کلاس ممکن است از ترکیبی از روش های مختلف استفاده می شود. یک راهبرد خوب برای تدریس اکتشافی - آموزنده خوانده می شود. در این حالت دانشجو یک موضوعی را بررسی می کند و در کلاس توضیح می دهد. در این حالت موضوع مورد بحث با اکتشاف شاگرد پیش رفته و در نهایت استاد کلاس را بدست می گیرد. راهکار دیگر مسأله محور - توضیحی هست که خود استاد مسأله را مطرح می کند. رویکرد یا روش تدریس دیگر برهم کنش - روشنگر نام دارد. این روش گفتار و گفتگو را با هم دارد. استاد با سخنرانی و فیلم تدریس و ... بحث را شروع کرده و در نهایت بحث به دانشجو سپرده می شود.
پیشنهاد می شود مطالعه نمائید: روشهای نوین تدریس
تعدادی از مهم ترین ویژگی های اساتید برتر
برخی از مهمترین ویژگی های اساتید برتر به این صورت است: دانش بالا، مهارت اجتماعی بالا، پذیرا و مهربان بودن، ایجاد اعتماد و صمیمیت، آموزش دادن دانش نظری، توان تحلیل و نقد، منش آکادمیک. راهبردهای آموزشی بهترین اساتید و معلم های برجسته ساختاری و دارای نظم است. آموزش های ایشان آموزنده، کاربردی و انتقادی است. کلاسهای این اساتید نظم دارد و دانشجویان مشارکت خوبی دارند.
برای موفقیت در آموزش دادن و تدریس باید به سوالات زیر پاسخ دهید.
1- هدف های کلی آموزشی شما چیست؟
2- چگونه و با چه ابزارهایی آموزش می دهید؟
3- چگونه ارزیابی می کنید؟
4- چرا آموزش را برگزیده اید؟
مطالعه مقاله بسیار خوب شرایط و ویژگی های یک تدریس اثر بخش و راهکارهای کاربردی اجرای آن ها را هم از دست ندهید.
سنت های دانشگاهی و اهداف مورد نظر در هر سنت
در آغاز دانشگاهها رویکرد خود را بر پرورش شاگردان و نگهداری دانش و آموزش آن متمرکز کرده بودند. سپس گرایش به سمت پژوهش تغییر یافت. در حال حاضر نیز گرایش دوباره به سمت آموزش چرخیده است. رایس و نیکلاس چنین چرخشی را مورد بررسی قرار داده اند. سنت های دانشگاهی در ادامه معرفی شده اند.
سنت آکسبریج: استاد دانشگاه باید دلسوز شاگرد باشد و برای نتیجه گرفتن شاگرد هر کاری انجام بدهند. کتاب درسی و آموزش نظری ارائه می شد.
سنت خودگردان: در دانشگاههای با دیگر سنت ها اساتیدی که در دانشگاه حضور می یافتند حق نداشتند بر خلاف و بر ضد نهادهای دینی حرف بزنند. اما دانشگاههای خودگردان کاملا مستقل از دولت و نهادهای دینی می باشد. مانند دانشگاه برلین (برای پژوهشهای بدون حد و مرز). در این دانشگاهها تمرکز بر روی پژوهش هست. دانشگاه برلین که از جمله دانشگاههای خودگردان است بیش از ۵۰ نفر برنده جایزه نوبل دارد.
سنت مدنی: دانشگاه برای جامعه و شهر اطراف خودش مفید باشد. باید پژوهش ها برای رفع نیازهای منطقه ای و ملی باشد.
کار فرد دانشگاهی چهار بعد دارد: (بویر ۱۹۹۰) کشف، انسجام بخشی، کاربست و آموزش.
پیشنهاد می شود مطالعه نمائید: تعریف و مفهوم تدریس از دیدگاههای مختلف و روش های نوین و جدید تدریس
سواد علمی و سواد هیجانی و مقایسه آنها با یکدیگر
تحقیقی انجام شد که در آن ارتباط سواد علمی و سواد هیجانی با هم بررسی گردید ولی مشاهده شد ارتباط معنی داری بین آنها وجود ندارد. دو نوع سواد داریم. سواد علمی و سواد هیجانی. سواد هیجانی از تجارب، خاطرات و تمام گذشته ناشی می شود. تمام تجارب گذشته روی ذهن هیجانی تاثیر گذاشته و در کلاس داری هم تاثیر می گذارد. بسیاری از رفتارها و برخوردها به سواد آکادمیک ربطی ندارد و به سواد هیجانی بر می گردد. زیاد شدن سواد دانشگاهی حتی ضربه به سواد هیجانی می زند چرا که اعتماد به نفس کاذبی ایجاد می کند که نیازی به تقویت مهارتها نداریم. بزرگی می گوید، آنچه که در دیگری تو را رنج می دهد بخش تاریکی از وجود خود شماست. بنابراین باید به دنبال رشد سواد هیجانی باشیم. فقط افزایش اطلاعات نمی تواند باعث افزایش هوش هیجانی گردد، بلکه باید با عمل هم همراه باشد. سواد هیجانی در عمق هست و در سطح نیست. نیمکره راست مغز مربوط به سواد هیجانی می باشد.
مطالعه کنید: انواع الگوهای تدریس مختلف
منبع: سایت تدریس خصوصی ایران مدرس (استفاده از مطالب با ذکر منبع و لینک به سایت ایران مدرس مجاز است)
